Potrzebujemy rewolucji w systemie oświadczeń majątkowych

Przy okazji sprawy Prezesa Najwyższej Izby Kontroli Mariana Banasia i niejasnych okoliczności powstawania jego majątku, dużo mówi się o jego oświadczeniach majątkowych i ich kontroli przez Centralne Biuro Antykorupcyjne. Zwraca się uwagę, że CBA powinno przyjrzeć się również jego oświadczeniom z lat 2005-2007, ale zapomina się, że może ich już dawno nie być. I to zgodnie z prawem.

Polski system oświadczeń majątkowych pozostawia wiele do życzenia. W ramach działalności Fundacji ePaństwo wielokrotnie wskazywaliśmy na liczne problemy w tym obszarze, które sprawiają, że jest to system oparty na grze pozorów. Ręczne wypełnianie oświadczeń, brak jednolitego formularza oraz centralnej bazy zbierającej dane od wszystkich osób zobowiązanych do ich składania powoduje, że kontrola oświadczeń jest incydentalna, a konsekwencje za nieprawidłowe w wypełnianiu formularzy praktycznie żadne.

Już w 2017 zbieraliśmy podpisy pod petycją o zmianę prawa w kierunku elektronicznego wypełniania oświadczeń i ujednolicenia formularzy. Nasz apel przedłożyliśmy Sejmowi, ale komisja ds. petycji ograniczyła się do zadania pytania Ministrowi Cyfryzacji czy będzie rozwijał system elektroniczny, który został na krótko wprowadzony testowo i...został zawieszony. Mimo naszych uwag, również autorzy projektu ustawy o jawności życia publicznego nie uznali by uregulować obowiązek wypełniania oświadczeń w sposób elektroniczny.

Protestowaliśmy też, kiedy Kancelaria Sejmu zniszczyła tysiące oświadczeń majątkowych posłów z lat 1997 - 2011. W wypowiedzi dla Rzeczpospolitej informowaliśmy wtedy, że “gros parlamentarzystów pracuje w Sejmie nieprzerwanie od wielu kadencji i korzystanie z tej informacji ma znaczenie dla przejrzystości życia publicznego”. Przepisy, które obligują właściwe instytucje do usuwania oświadczeń majątkowych po 6 latach od ich złożenia, nie odpowiadają, na wyzwania związane z jawnością informacji o politykach. Wiążą też ręce służbom odpowiedzialnym za kontrolę oświadczeń, gdyż te nie mogą prześledzić, w którym momencie ewentualnie doszło do bezpodstawnego wzbogacenia. 
Na potrzebę zmian w tym zakresie zwracamy również uwagę w trakcie III Forum Informacji i Ochrony Danych Osobowych w Toruniu. Przypomnimy też nasze postulaty w tym zakresie nowo wybranym posłom i posłankom. Najwyższa pora skończyć bowiem z fikcją obecnego systemu i wprowadzić efektywną kontrolę oświadczeń majątkowych.

Nie masz czasu przeczytać? Posłuchaj lub obejrzyj - o potrzebach zmian mówiliśmy między innym tu https://bit.ly/33Nt430 i tu https://bit.ly/2JfvxLN