Oświadczenia majątkowe - pozorna jawność?
Krzysztof Izdebski
24 marca 2017
Przeczytasz w 3 minuty
W Polsce ok. 800 tys. osób jest zobowiązanych do składania oświadczeń majątkowych. Służby, takie jak Centralne Biuro Antykorupcyjne, kontrolują zaledwie ok. 1 proc. z nich. Rolę służb mogą, oczywiście w ograniczonym zakresie, spełniać sami obywatele i dziennikarze.
Taka obywatelska kontrola jest szczególnie istotna na poziomie samorządowym., Znane są przykłady, w których to dzięki pracy obywateli i dziennikarzy okazało się, że osoba pełniąca funkcje publiczne złożyła nieprawdziwe oświadczenie majątkowe.
Jawność pozorna owiadczeń majątkowych
Obecnie, w przypadku większości składanych oświadczeń są one jawne, tzn. dostępne na stronach internetowych odpowiednich urzędów.Jest to jednak jawność pozorna, gdyż często sposób ich wypełnienia uniemożliwia odczytanie jakiejkolwiek treści.Dlatego cieszy nas inicjatywa podjęta przez Ministerstwo Cyfryzacji, dzięki której za pomocą aplikacji www.aplikacje.gov.pl oświadczenie może zostać wypełnione elektronicznie. Jednak to dobrowolne narzędzie może co najwyżej poprawić czytelność wypełnionego formularza, podczas gdy faktycznie nie realizuje idei cyfryzacji: wypełniony formularz osoba składająca oświadczenie i tak musi wydrukować i przekazać na papierze, a ten zostanie umieszczony na stronie urzędu w formie nieedytowalnego skanu. Polska pozostaje jednym z ostatnich państw w Europie, w których oświadczenia majątkowe są wypełniane ręcznie i publikowane w formie skanów. Uniemożliwia to szybką i maszynową analizę oświadczeń, a przez to sprawia, że ponad 90 proc. składanych oświadczeń nie podlega zewnętrznej kontroli.
Oświadczenia majątkowe - wcześniejsze próby regulacji
Już w 2014 r. pojawiła się, z inicjatywy ówczesnego ministra sprawiedliwości, propozycja by oświadczenia majątkowe składało się w formie dokumentu elektronicznego. Niestety nie doczekała się ona realizacji. By spowodować by wszyscy zobowiązani składali oświadczenia w formie elektronicznej należy uregulować to ustawowo. Nie znajdujemy uzasadnienia dlaczego nie uczyniono tego do tej pory i to mimo wielu zmian w regulacjach dotyczących oświadczeń majątkowych. Cieszą nas deklaracje, że takie prace zostaną podjęte. Uważamy jednak, że jeśli decydentom zależy na przeciwdziałaniu korupcji i jawności życia publicznego, to powinno jak najszybciej przyjąć postulowane rozwiązanie. Wprowadzenie tych zmian do ustawodawstwa powinno nastąpić wcześniej niż dopiero 2018 roku oraz być połączone z określeniem jednolitego wzoru oświadczenia dla wszystkich osób zobowiązanych do jego złożenia.Przykład
W celu zobrazowania problemu, o którym piszemy, załączamy, opracowany przez Stowarzyszenie 61 materiał porównujący wybrane oświadczenia wypełnione ręcznie z ich treścią uzyskaną dzięki przepisaniu ich do formatu komputerowego. Przedstawiamy oświadczenia Dariusza Jońskiego (poseł SLD VII kadencji) i Jerzego Sądla (poseł PiS VII kadencji). Plik zawiera, dla każdego posła:- nieczytelny fragment jego oświadczenia majątkowego + link do oryginalnego oświadczenia majątkowego na stronie Sejmu
- ten sam fragment oświadczenia przepisany przez MamPrawoWIedziec.pl + link do całego przepisanego oświadczenia na stronie MamPrawoWiedziec.pl